Παλιά περιοδικά με ύλη ποικίλη

Πρώτο μέρος: Εισαγωγή
Τα περιοδικά ποικίλης ύλης, ή πολυθεματικά, ή ‘‘για όλη την οικογένεια’’, όπως τα ίδια συστήνονταν στα χρόνια της ακμής τους, κατέχουν ένα σημαντικό μερίδιο συμβολής στην ιστορία του ελληνικού περιοδικού Τύπου.
Tο κείμενο που ακολουθεί δεν είναι ούτε μελέτη των παλιών περιοδικών ποικίλης ύλης, ούτε η πλήρης ιστορική καταγραφή τους. Είναι απλώς ένα κάπως αναπτυγμένο σημείωμα, άλλοθι βασικά, για να θυμηθούμε μερικά από αυτά, που συντρόφευσαν με την παρουσία τους στις ώρες της κατ’ οίκον ψυχαγωγίας τις γενιές τις πριν από την καταλυτική παρουσία της Τηλεόρασης. Υπάρχουν και σήμερα περιοδικά ποικίλης ύλης, αλλά είναι τόσο διαφοροποιημένα. Πιο κοντά στο πνεύμα της Τηλεόρασης, σαν ύφος γραφής και περιεχόμενο, στοιχεία εφήμερα, που τα κάνουν να μην μπορούν να αντέξουν στον χρόνο περισσότερο από το διάστημα της κυκλοφορίας τους.



Είναι πολλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά στοιχεία, που κατατάσσουν τα περιοδικά αυτά σε δυο όχι και πολύ ευδιάκριτες μεταξύ τους κατηγορίες: σε λαϊκά και σε ελίτ.
Το πιο σημαντικό, ίσως στοιχείο διαφοροποίησης είναι το λεγόμενο target group αναγνωστών. Στα παλιά λαϊκά περιοδικά κυριαρχούσε το γυναικείο αναγνωστικό κοινό. Στα σύγχρονα ελίτ περιοδικά κυριαρχεί το αντρικό. Κυριαρχούσε, άλλωστε, και στα αντίστοιχα περιοδικά των περασμένων γενεών. Τότε, χαρακτηρίζονταν συνήθως ως ‘‘Επιθεωρήσεις’’ (από το αντίστοιχο γαλλικό ‘‘Revue’’).
Το γυναικείο κοινό μετατοπίστηκε στα λαϊκότροπα τηλεοπτικά περιοδικά που πή-ραν κάποια από τα ταυτοτικά στοιχεία των παλιών λαϊκών περιοδικών, καθώς και στα ευσχήμως χαρακτηριζόμενα ‘‘καλόπιστης κοινωνικής κριτικής’’, ‘‘κουτσομπολίστικα’’ επί το λαϊκότερο.
Θα σταθούμε περισσότερα στα λαϊκά, επειδή αυτά έδωσαν κυρίως το στίγμα των περιοδικών ποικίλης ύλης και επειδή είχαν την μεγαλύτερη κυκλοφορία και τη μεγα-λύτερη ανά τεύχος αναγνωσιμότητα.
Ποικίλης ύλης περιοδικά κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα από τα μισά και νωρίτερα του 19ου αιώνα, αλλά η μορφή τους θύμιζε περισσότερο εφημερίδα, παρά περιοδικό, αφού τυπικά ήταν εβδομαδιαίες εφημερίδες με μη επίκαιρη ύλη και με περισσότερη εικονογράφηση, αλλά η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεπε ένα αρκετά διαφοροποιημένο κασέ από τα ‘‘σεντόνια’’ κειμένου στις σελίδες των εφημερίδων.
Στο διάστημα του μεσοπολέμου, ωστόσο η αισθητική τους διαφοροποιήθηκε και υπήρξαν αρκετά αξιόλογα σε εμφάνιση περιοδικά του είδους.



Κυρίαρχο στην εποχή το ‘‘Μπουκέτο’’ (1924-1946). Ακολουθούσαν ο ‘‘Θεατής’’ (1925-1946, που για ένα διάστημα είχε αφομοιωθεί από το Μπουκέτο), η ‘‘Σφαίρα’’ (1919-1924), η ‘‘Εβδομάς’’ (1927-1941), η ‘‘Οικογένεια’’ (1927-1935), το ‘‘Φαντάζιο’’(1927-1933), το ‘‘Σαββατοκύριακο’’ (1938-1941). Ανάμεσα στα καμιά δεκαριά άλλα, δύο από αυτά, το ‘‘Ρομάντσο’’ και ο ‘‘Θησαυρός’’, που καθιερώθηκαν μετά τον πόλεμο είναι από μόνα τους σχεδόν ολόκληρη η ιστορία του ελληνικού λαϊκού περιοδικού ποικίλης ύλης, αφού συνέχισαν να εκδίδονται έως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κλείνοντας τον κύκλο των περιοδικών του είδους στην Ελλάδα. Είναι, επίσης, κυρίως(μαζί με τον ‘‘Ήλιο’’ δευτερευόντως)αυτά, τα οποία γνωρίζουν σήμερα μια νέα κυκλοφοριακή άνθιση, καθώς αναζητούνται στα παλαιοβιβλιοπωλεία από τους νοσταλγούς τους, χάρη στο ότι είχαν προσφέρει κάποτε πραγματική ψυχαγωγία, εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και χρηστικές πληροφορίες ταυτόχρονα.
Η παρουσίαση θα περιοριστεί στα περιοδικά, τα οποία κυκλοφόρησαν αμέσως μετά τον πόλεμο ίσαμε και τη δεκαετία του ’80, που ουσιαστικά εξεμέτρησαν το ζην τους. Δηλαδή για κάπου 40 χρόνια. Ο λόγος είναι ότι μέσα σε αυτά τα χρονικά πλαίσια βρίσκονται τα περιοδικά, που γνωρίσαμε είτε από πρώτο χέρι, είτε από τα μπαούλα των παππούδων μας… Σε αυτά που η νοσταλγική ανάμνησή τους τα κάνει σήμερα περιζήτητα στα παλαιοβιβλιοπωλεία…