Το Μαύρο Νησί (του Ερζέ)

(Γράφει ο Νίκος Δ. – Θ. Νικολαΐδης)

Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας από τις ελληνικές εκδόσεις «ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ» του κόμικ – άλμπουμ με τίτλο Το Στρατόπλοιο Η-22, που αφηγείται τις περιπέτειες των Ζο, Ζετ και Ζοκό του κορυφαίου Βέλγου καρτουνίστα Herge, είναι ευκαιρία να θυμηθούμε την εμβληματική του δημιουργία Το Μαύρο Νησί (L’Ile Noire, The Black Island) η οποία θεωρείται σταθμός στην ιστορία της Γαλλοβελγικής σχολής κόμικς, αλλά και γενικότερα της γηραιάς ηπείρου. Το Μαύρο Νησί (1937 – 1938) εντάσσεται στη σειρά περιπετειών του θρυλικού χαρακτήρα Τεν – Τεν και εκδόθηκε ως το 7^ο άλμπουμ της συγκεκριμένης αλληλουχίας.

Υπόθεση και επιρροές

Στην υπόθεση του έργου, ο Τεν – Τεν και το σκυλάκι του Μιλού (Snowy), καταδιώκοντας (και καταδιωκόμενοι όπως πάντα, από τους δίδυμους αστυνομικούς Thomson & Thomson) μία επικίνδυνη συμμορία παραχαρακτών φτάνουν στα εδάφη της Σκωτίας και τελικά ανακαλύπτουν το κρησφύγετο της σπείρας στο... μαύρο νησί. Με επιρροές από την λογοτεχνική παράδοση (Beauty and the Beast, Marie Le Prince de Beaumont 1765, Το Κάστρο των Καρπαθίων, Ι. Βερν 1892, Δράκουλας, B. Stoker 1897), τις κινηματογραφικές ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ (Τα 39 Βήματα, 1935) όπως και το θρύλο του τέρατος της λίμνης Λόχνες (Nessie) τον οποίο πυροδότησαν οι περίφημες φωτογραφίες που είδαν το φως της δημοσιότητας στα 1933, αλλά και τη συναρπαστική ιστορία του Κινγκ Κονγκ (που για πρώτη φορά μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη στα 1933), ο Ερζέ με αυτό του το έργο, όπως άλλωστε και με το αμέσως επόμενο (Le Scepter d’Ottokar) βρίσκει την ευκαιρία αφενός να τονίσει τους φιλικούς δεσμούς της χώρας του με τη Μεγάλη Βρετανία κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου αφετέρου να καταγγείλει τον αυταρχισμό του ναζιστικού καθεστώτος, σε μία εποχή όπου τα σύννεφα του Ισπανικού εμφυλίου αλλά και η γενικότερη άνοδος των εθνικισμών σε ολόκληρη την Ευρώπη προμήνυαν τη «θύελλα» που σύντομα θα ξεσπούσε. 

Ακόμη και ο χαρακτήρας του επικεφαλής των παρανόμων, ο τρομερός καθηγητής Muller, θεωρείται πως είναι εμπνευσμένος από τον υπαρκτό Γκέοργκ Μπελ (1898 – 1933), έναν Σκώτο (πολιτογραφημένο Γερμανό) μηχανικό και παράλληλα φανατικό οπαδό της ναζιστικής ιδεολογίας που είχε εμπλακεί σε μία απόπειρα αποσταθεροποίησης της Σοβιετικής Ένωσης, όντας μέλος μίας ομάδας πλαστογράφων που ανήκαν σε ένα δίκτυο κατασκοπείας.

Η πρώτη έκδοση

Από τις 15 Απριλίου του 1937 έως και τις 16 Ιουνίου του 1938 η ιστορία παρουσιάστηκε σε 120 εβδομαδιαίες (2σέλιδες) ασπρόμαυρες συνέχειες από το παιδικό ένθετο Le Petite Vingtieme της Βελγικής καθημερινής εφημερίδας Le Vingtieme Siecle που εξέδιδε ο Οίκος Casterman. Προηγουμένως, ο ίδιος ο Ερζέ είχε πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στη Μεγάλη Βρετανία, για να έχει μία πλήρη εντύπωση από τα τοπία και τις συνθήκες που θα απεικόνιζε στο έργο του. Επισκέφτηκε το Λονδίνο, το Σάσεξ, ακόμη και ένα μικρό χωριό (Arundel) στα νότια της νήσου στο οποίο εντυπωσιάστηκε από τη θέα του τοπικού μεσαιωνικού πύργου. Κατά την επιστροφή του έφερε μαζί δεκάδες καρτ-ποστάλ που τον βοήθησαν στην απόδοση αυθεντικών και ιδιαιτέρως ρεαλιστικών εικόνων. Γρήγορα η ιστορία κυκλοφόρησε στη Γαλλία και στην Ελβετία, γνωρίζοντας σημαντική αποδοχή από το αναγνωστικό κοινό. Τον Οκτώβριο του 1938 ο ιδιοκτήτης της Casterman Charles Lesne προχωρά στην επίτομη έκδοση (άλμπουμ) του Μαύρου Νησιού (124 σελίδων) και σε συνολικά 5.900 αντίτυπα που παραδίδονται στην κυκλοφορία στις 20 Νοεμβρίου.

Επανέκδοση

Με δεδομένη την επιτυχία που είχε προηγηθεί, στα τέλος του 1941, όταν το Βέλγιο και η μισή Γαλλία στέναζαν κάτω από τη μπότα του γερμανού κατακτητή (ο οποίος είχε επιβάλλει περιορισμούς στη διανομή χάρτου), η Casterman αποφάσισε την επανεκτύπωση της σειράς. Περίπου 5.000 62σέλιδα αντίτυπα (αυτή τη φορά σε έγχρωμη μορφή) παράχθηκαν στα μέσα Οκτωβρίου του 1942 και έμειναν στη διάθεση του κοινού έως το 1944. Ο Ερζέ, μάλιστα, έχει προβεί σε αρκετές σχεδιαστικές τροποποιήσεις.

Η τρίτη έκδοση (1966)

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 το Μαύρο Νησί επανήλθε για τρίτη φορά ύστερα από πρόταση των Βρετανών εκδοτών μέσω του περιοδικού Tintin (1965-1966). Προκειμένου η έκδοση να είναι προσαρμοσμένη στη νέα εποχή, ο Ερζέ έδωσε εντολή στο στενό του συνεργάτη Bob De Moor να ταξιδέψει στην Αγγλία και να αποτυπώσει έτσι το νέο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, κάτι που ο τελευταίος έφερε εις πέρας με απόλυτη επιτυχία. Σποραδικές επιστροφές της σειράς (σε διάφορες μορφές και μέσα) έλαβαν χώρα το 1957 (Belvision), το 1979 (Tintin #180), τη διετία 1980-1981 (West End) αλλά και στα 1991 (Ellipse/Nelvana), 1992-1993 (BBC) και 2010 (Channel 4).

• Πηγή: Philip Tomblaine, "The Adventures of Tintin T7: The Black Island".

Ποιος ήταν ο Ερζέ

Ο Georges Prosper Remi γεννήθηκε στο Έτερμπεεκ των Βρυξελλών στις 22 Μαΐου του 1907 και πέθανε από φυσικά αίτια στο Βολουβέ-Σαιν-Λαμπέρ σε ηλικία 75 ετών, στις 3 Μαρτίου του 1983. Η πρώτη του δημιουργία ήταν η σειρά Les Aventures de Totor για το μηνιαίο προσκοπικό περιοδικό Le Boy-Scout Belge (1926 – 1929). Από τις 10 Ιανουαρίου του 1929 (οπότε η πρώτη συνέχεια εμφανίστηκε στο έντυπο Le Petite Vingtieme) έως και το θάνατό του, εικονογραφούσε σε «καθαρή γραμμή» τις περιπέτειες του αγαπημένου του ήρωα, Τεν – Τεν. Γνωστές του δημιουργίες αποτελούν και οι σειρές Zo, Zette et Jocko (1936 – 1957) και Quick et Flupke (1930 - 1941). Με το έργο του επηρέασε έναν σημαντικό αριθμό καλλιτεχνών της «9^ης Τέχνης» της οποίας θεωρείται ξεχωριστή μορφή. Έχει κατακτήσει (σύμφωνα με τον κατάλογο Index Translationum της UNESCO) μία θέση μέσα στην πρώτη δεκάδα των πλέον μεταφρασμένων γαλλόφωνων συγγραφέων ενώ από το 2003 είναι μέλος του Will Eisner Hall of Fame. Δύο ουράνια σώματα έχουν τιμητικά συσχετισθεί με αυτόν τον αξεπέραστο καλλιτέχνη: Ο αστεροειδής 1652 φέρει το όνομά του, ενώ ο 1683 εκείνο του χαρακτήρα της σειράς Τεν – Τεν, Μπιάνκα Κασταφιόρε.